Banksy, eserlerinin değerinin farkında elbette. Bir yandan
üzerinden para kazanmamak kaydıyla eserlerinin kullanımını serbest bırakmak bir
yana neredeyse teşvik ediyor, öte yandan bunu ticari kaygılarla yapanların ise
bir bedel ödemeleri gerektiğini savunuyor. Bunun için yani hem eserlerinin
genelde kullanımını serbest bırakırken ticari kullanımlar için korumaya almayı ama
bunları yaparken kimliğini de gizli tutmayı sağlamanın yolunu, eserlerini birer
ticari marka olarak tescillemekte bulmuş. Neden telif değil de ticari marka
sorusunun yanıtı ise, telif olması durumunda Banksy’nin kimliğinin açığa çıkma
ihtimali söz konusu olabileceği içinmiş.
Ancak geçtiğimiz günlerde Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet
Ofisi, Banksy ve Full Colour
Black adlı tebrik
kartı şirketi arasında süren davada Banksy aleyhine karar verdi. Bu dava, Banksy’nin orijinali Filistin’de bir duvara boyanan Flower
Thrower adlı
eserinin ticari marka haklarının iptaline ilişkindi. Durum, kimliği gizli olan
sanatçının tüm ticari marka kayıtlarını tehdit ediyor.
Ticari marka kavramına aşina olanlar bilir. Bir marka
yaratıp adınıza tescil ettirebilirsiniz ancak markanın sizin olmaya devam
etmesini sağlamanız için markayla üretim ve satış da yapmalısınız. Eğer siz bir
markayı kendi adınıza tescil ettikten sonra uzunca bir süre, örneğin birkaç yıl
boyunca hiçbir yeni üretim yapmaz, pazarda markanızla faal olarak yer
almazsanız, aynı markayla yatırım ve üretim yapıp pazarda faal olan bir
başkasının markayı kendi adına tescil ettirebilme imkânı olur.
Banksy’nin başına gelen de bu görünüyor. Basında
aktarılanlara göre Full Black Colour’ın argümanları da bu fark üzerinden
şekilleniyor. Şirkete göre eserleri posterlerden anahtarlıklara düzenli olarak
farklı formlarda yeniden üretilen Banksy'nin Flower Thrower adlı eseri, yalnızca bir sanat eseri
statüsü taşıyor. Banksy'nin eserleri, kendi başlarına tüketicilerin o ürünün
üreticisini anlayabilecekleri ayrıntılar içermiyor. Şirkete göre eserlerini
korumak istiyorsa Banksy’nin ticari marka yerine telif hakkı yolunu tercih
etmesi gerekiyor.
Bakalım Banksy bu gelişmeye karşı nasıl bir adım atacak? Ama
gözden kaçmaması gereken nokta şu ki, bir sanatçının hem gizli kalma tercihi
hem de aynı anda eserlerini ticari sömürüye karşı koruma hakkı ve isteği
mevzuat engeline takılıyorsa, o mevzuat değişmelidir.
Emrullah Kandemir
0 Yorumlar