Ekonomi Notları…

Enflasyon

Dünya genelinde (daha doğrusu Türkiye hariç) kontrol altına alınmaya çalışılan enflasyonun bir talep yanı, bir de maliyet yanı var. Şimdi uygulanan faiz artırımları vs. önlemler esas olarak talep enflasyonunu dizginlemeye dönük. Maliyet enflasyonunu kontrol altına almak ise ya maliyet artışlarının durması ya da yeni maliyet düzeyinde talebin yeniden bir noktada kesişmesi gerekir.

Maliyetlerdeki (kastedilen emtea maliyetleri) artışın görünen nedenleri ağırlıkla Rusya-Ukrayna savaşında daha doğrusu Rusya’nın Ukrayna’yı işgale kalkışmasında gizli. Öte yandan Covide karşı tam kapanma politikasında ısrar Çin’in ekonomik yavaşlama içerisine girmesine ve orada kalmasına neden olurken düşen emtea talebi ise emtea fiyat artışlarını bir nebze baskılıyor.

“Bu arada ABD ve Batı’nın asıl derdinin Çin’le olduğunu, Rusya’nın tabiri caizse kendini bir anda ortalık yere atıverdiğini, Rusya meselesi sönümlendikten sonra yeniden Çin’e döneceklerini; yani, Çin kaynaklı emtea-talep-daralma-fiyat-yükselme etkenlerinin gelecek yıllar için jeopolitik açıdan satın alındığını kayıtlara geçelim.”

 Şimdi ise (Rusya-Ukrayna savaşının Ukrayna’nın doğusuyla sınırlanıyor gibi olması, tahıl koridoru anlaşması vs. etkenlerin de etkisiyle) dünya genelinde emtea endeksinde bir düşüş bekleniyor. Olursa buradaki bir düşüş enflasyonda da düşüşe yardımcı olur. Öyle olunca da özellikle ABD ve AB tarafında parasal sıkılaşma bir süre sonra hız keser, buda genel ekonomik toparlanmayı (yeniden büyüme anlamında) olumlu etkiler, diye bir bakış kendini hissettiriyor.

Kripto

Binance, -muhtemelen FTX’in tüm piyasayı aşağı çekmesinin etkisiyle- zor durumdaki kripto projelere “yardım etmek” (siz buna satın almak deyin) amacıyla 1 milyar dolarlık bir kurtarma fonu oluşturacağını açıkladı.

Niyet okumayalım tabi ama bu yolun sonunda Binance, kripto sektörünü tek başına forse eden bir yapıya dönüşecekmiş gibi geliyor. Hem piyasa yapan, belirleyen (regülatörlerin dikkatine) hem de piyasaya girişin en dar boğazını elinde tutan bir yapı.

Teknolojinin, yerleşik yapılara karşı yıkıcı meydan okumalarının kendi zorbalarını yaratabilme potansiyeli de var ama tabi hala yaratmamışsa.

Otomotiv ve ÖTV

Otomotivdeki yeni matrah belirlemeler sektörü pek de mutlu etmedi. “ÖTV matrahında yapılan güncellemeye ilişkin yorumlarda bulunan Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) Başkanı Ali Haydar Bozkurt, "Bugün yapılan matrah güncellemesine göre, birkaç model dışında alt vergi dilimine düşen araç olmadığı görülmektedir. Yapılan matrah güncellemesinin müşterilerin ve sektörün beklentisinin gerisinde kaldığı görülmektedir" ifadelerini kullandı.

Bir rivayet, ithal otomobillerin satışının –ve dolayısıyla döviz çıkışının- önüne geçmek için ÖTV indirimlerinin bu kadar beklentinin gerisinde yapıldığı şeklinde. AB Gümrük Birliği anlaşması ile DTÖ kuralları gereği ÖTV ayarlamasını marka-menşei bazında yapamadıklarından, bu şekilde genel bir düzenleme yapmışlar.

TCMB, Döviz, Liralaşma

TCMB’nin “liralaşma” stratejisi kapsamında bankalara “döviz mevduat oranlarına göre yeni ceza/komisyon” uygulamasında ki son düzenleme (yüzde 3’ten yüzde 8’e) kendi kulvarında tartışılıyor zaten ama ben başka bir şey söyleyeyim:

Böylesi bir uygulamanın (yani mudi için döviz mevduat hesabı açmak da hiçbir sorun yok ama açarsa banka ceza öder), hem paranın konvertibilite hem de mudiyi döviz mevduat hesabı açmasın diye ikna etmesi beklenen bankanın böyle bir iknaya teşvik edilmesinin ve de ayrıca bankanın mudiyi yönlendirirken manipülatif davranma sınırının fazlasıyla belirsizleşebileceğini (banka(cı)nın mudiye “bence USD hesabı açmayın, paranız değerini kaybedebilir orada, zarar edebilirsiniz, size TL vadeli verelim, daha çok kazanırsınız muhtemelen” dediğini düşünün) ve bunun da ciddi hukuki sonuçları olabileceğini sanıyorum. Bunu ben sanıyorsam, illaki bankalarda bir ihtimal olarak düşünüyorlardır ve bu nedenle de ben bankaların ilerleyen günlerde “döviz mevduata eksi faiz” gibi uygulamalarla bir kısım döviz mevduatını kovabilecekleri ihtimalini de bir düşünce egzersizi olarak şuraya kaydetmiş olayım.

KKM’de bir ilk olarak azalışın, bir “çıkışı” işaret edebiliyor olacağını (KKM’deki para çıkarsa muhtemelen dövize dönmek ister) ve yüzde 71-72 gibi bir ortalamada yenilenen sendikasyon oranlarının da bankalara bu noktada bir parça hareket serbestisi oluşturabileceğini düşünerek (biraz daha az dövize ihtiyaçları olacak) yazıyorum bunu.

Ha bunun sonunda Tahtakale’den yastık altına nasıl bir kanal oluşur? Onu da görürüz artık.